Jeotermal kelimesi ingilizcede ‘yer’ anlamına gelen ‘geo’ ve ‘ısı’
anlamını taşıyan ‘thermal’ kelimelerinden birleşmiş bilimsel bir
terimdir. Türkçede karşılığı yer ısısı/ yer enerjisi olarak yer edinen
jeotermal enerji , yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde biriken ısı
neticesinde oluşan sıcaklıkların bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olması ve çevresindeki yer altı – yer üstü sularına göre fazlaca mineral , çeşitli tuzlar ve gaz içerebilen basıncın sıcak su – buhar yoluyla yüzeye taşınması anlamına gelmektedir.
Isı kaynağı , ısıyı yer altından yüzeye taşıyan akışkan ve suyun
dolaşımını sağlayan yeterli kayaç gerginliği jeotermal enerji kaynağının önemli bileşenlerini oluşturmaktadır. Bu bileşenler yararlanılmak üzere sıcak akışkanın yeryüzüne çıkarılmasında kritik etmenleri temsil etmektedir.Sıcaklığın derinlikle daha yüksek değer kazandığı bölgeler yüksek potansiyelleriyle aktif tektonik bölgeler arasında yer alması bu bölgelerde jeotermal enerji durumuna sahip olduğu ihtimalini güçlendirmektedir. Sıcaklığın fonksiyonuna göre farklılık göstermekte olan bu enerjinin kullanım alanları yüksek sıcaklıklı akışkanlardan üretilen elektrik enerjisinin çoğunlukla 100 °C’den düşük sıcaklıklı ısı uygulamalarında kullanıldığı bilinmektedir. Bu durum elektrik enerjisi ve ısı pompaları kullanılan alan ısıtmacılığında ikili uygulama alanı tesis etmektedir.Hem sağlık hem de endüstriyel amaçlı yüzyıllardır kullanılan jeotermal enerji , ekonomide meydana getirdiği katma değerleriyle ve çevreye olan olumlu etkileriyle elektrik enerjisi üretiminde önemli artışlar yaşamıştır. Bu bağlamda uzmanların da araştırmalarına göre 21. yüzyılın ortalarında tükenme noktalarına gelen fosil enerji kaynaklarının ömrünün kısalması yerini yenilenebilir enerji kaynaklarının alacağını düşündürmektedir.
Yenilenebilir , temiz ve çevre dostu olan bu enerji maliyetinin petrol ve diğer yenilenemeyen enerji kaynaklarına göre daha az olması oluşabilecek petrol ve diğer kaynakların tükenme endişesine karşı sağlamış olduğu sürdürülebilirlikle çare olmuştur.
Ayrıca jeotermal enerji ile elde edilen sıcak suların tuz ve mineral
açısından zengin olması pek çok sağlık sorununun tedavisinde etkin bir yaklaşım içermesiyle beraber kaplıca ve termal tesisler gibi alanların insanların hizmetine sunulması bu etkiyi pekiştirecek niteliktedir.
JEOTERMAL ENERJİ KULLANIM ALANLARI
1. Elektrik Enerjisi Üretimi
2. Endüstriyel amaçlı kullanımlar , kurutma işlemleri ve proses ısı
temini
3. Kaplıca amaçlı termal turizmde kullanım
4. Kimyasal maddelerin ve minerallerin üretimi
5. Mineraller içeren içme suyu üretimi
6. Düşük sıcaklıklarda kültür balıkçılığı
Son olarak jeotermal kaynakların akılcı ve verimli kullanılması bu yönde geliştirilen politikaların sistemli bir süreç dahilinde kazanım elde etmesine , enerji sorunlarının çözümü ve dışa bağımlılığı azaltacak bir düşüncenin oluşmasında isabetli uygulamaların harekete geçmesine ortam hazırlayacaktır.
Kaynak: M. Parlaktuna- Türkiye Bilimler Akademisi Dergisi, 2009 – vizyon21y.com
H. Erkul – 2012 – acikerisim.lib.comu.edu.tr
Yazan : Yahya Oral
