Ana Sayfa Mimarlık Köy Tasarım Rehberi Nedir ?

Köy Tasarım Rehberi Nedir ?

Yazar

30 Nisan 2017

Köy tasarım rehberleri, köyleri, kendisini çevreleyen kırsal alanla birlikte değerlendirerek köy peyzaj karakterleri belirlemektir. Her bir köy peyzaj karakteri üç aşamada tamamlanmaktadır. Bunlar,

Köyün peyzaj yapısı
Yerleşim biçimi,
Yapıların özellikleri (Countryside Commission, 1996).

Köy tasarım rehberlerini, yöre halkının nitelik ve karakteristik bakımından köylerine sağlayacakları yararı en iyi şekilde belirleyen, yöre halkının desteği ve rehberliğinde üretilen bildirim olarak tanımlamaktadır (North Dorset District Council, 2011).

Köy tasarım rehberleri, köyde, tasarımın karakteri ve temel özelliklerinin yanı sıra olası bir gelişme için nasıl davranılması gerektiğini anlatan kurallar hakkında detaylı açıklama veren belgelerdir (Rural Community Council of Essex, 1997).

Quay (2003), köy tasarım rehberlerini, geliĢmenin köy yerleĢimi ile nasıl uyum içinde gerçekleĢeceğini gösteren, genellikle köy halkı tarafından hazırlanan danıĢma dokümanları olarak tanımlanmaktadır. Köy tasarım rehberleri yerel otoritenin tasarım ve planlama yaklaĢımlarını, bölgesel ve yerel ölçekte olması gerektiğini ortaya koymuştur.

Erdem (2011), köy tasarım rehberlerini, köydeki mevcut kimliği korumak ve yapılaĢmayı kontrol altında tutmak için kullanılan önemli araçlardan biri olarak tanımlamaktadır.

Köy tasarım rehberleri, ülkelerin planlama sistemlerinde yer alarak sosyal ve ekonomik ihtiyaçlara, bölgenin fiziksel karakterine göre köylerin geliĢmesine etki etmektedirler (Eminağaoğlu ve Çevik, 2006).

Köy tasarım rehberlerinin sağlayacağı yararlar:

Ülkenin kalkınmasına katkıda bulunur,
Kırsal ekonomiye katkı sağlar,
Bir planlama aracı olarak kullanılır, kırsal alanların planlama disiplininin nasıl olacağını gösterir,
Köylere ait yaşam biçimini koruyarak gelecek nesillere aktarır,
Bölge halkına daha yaĢanılabilir mekânlar oluşmasını sağlar (Eminağaoğlu ve Çevik, 2006).

Köy tasarım rehberlerinin destekleyici bir unsuru da köy tasarım raporlarıdır. Ġngiliz Kırsal Ajansı tarafından 1996 yılında ortaya konulan köy tasarım raporları, köylerin ve kasabaların karakterlerinin tespitine yönelik olarak hazırlanan kılavuzlardır. Bu raporların amacı; yasal olarak hazırlanan planlama sisteminin içerisinde etkili olmak ve yeni geliĢmeleri yönlendirmek üzere oluşturulmaktadır (Erdem, 2011).

Köy tasarım raporları hazırlanırken halkın katılımı gerekmektedir. Uzmanların görüĢlerinin yanı sıra halkın yerleĢimin kimliğine özgü tespitler; fiziksel çevredeki problemlerin halkın gözü ile tespit edilmesi önem taĢımaktadır. Köy tasarım raporları yerleĢim ölçeğinde gerçekleĢtirilecek planlama ve tasarım iĢlemlerini yönlendirici bir özellik içerdiğinden önem taşımaktadır (Erdem, 2011).

Kastamonu – Bartın bölgesinde hazırlanan Köy Tasarım Rehberi kapak fotoğrafı

Köy tasarım raporları, köy tasarım rehberlerinin hazırlanmasında yardımcı olacak ve yapılacak olan yatırımların mevcut olan karaktere uyumlu bir Ģekilde geliĢimini yönlendirecek ilkelerin belirlenmesi için önem taşımaktadır (Görmüş vd., 2015).

Dünya‟da uygulanan köy tasarım rehberlerinde köyün peyzaj içerisindeki önemi anlatılmaktadır. Bu rehberler o ülkelerde planlama aracı olarak kullanılmakta ve hepsinin ortak özelliği de köy karakterini korumak ve devamlılığını sağlamaktır (Eminağaoğlu ve Çevik 2006).

Sevgi Görmüş vd. (2015) köy tasarım rehberlerinin Türkiye peyzajlarına sağlayacağı katkıları şu şekilde sıralamışlardır

Kırsal ekonomiye katkı sağlayarak yerel, bölgesel ve ulusal ekonominin gelişmesine ve yaşam kalitesinin artmasına katkıda bulunur.
Planlama aracı olarak kullanılarak, planlama sisteminde kırsal tasarım rehberlerinin bulunmasında altlık oluşturabilir.
Türkiye peyzajlarının doğal, kültürel ve sosyal zenginliğinin sürdürülebilirliğini sağlayarak, gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.Köy tasarım rehberi ifadesi ilk defa imar Kanunu‟na 2013 yılında eklenen bir madde ile mevzuatta yerini bulmuştur. imar Kanunu‟nda: “Yerleşme ve yapılaşma özellikleri, mimari doku ve karakteri, gelişme düzey ve potansiyeli açısından önem arz eden köylerde bu özellikleri korumak, geliştirmek ve yaşatmak amacıyla muhtarlık katılımı ile ilgili idarelerce köy tasarım rehberleri hazırlanabilir. Köy tasarım rehberleri ilgili idare meclisi kararı ile onaylanır ve uygulanır” (TCB, 1985).