Seveso Yönergesi, endüstriyel kazalar ile ilgili güvenlik düzenlemelerini içeren önemli bir Avrupa Birliği yönergesidir.
İlk olarak 1982 yılında kabul edilen bu yönergeye (Seveso I olarak bilinen Directive 82/501/EEC) daha sonra 1996 (Seveso II Directive 96/82/EC) ve 2012 (Seveso III Directive 2012/18/EC) yıllarında eklemeler yapılmıştır. Yönerge adını 1976 yılında İtalya’nın Lombardiya bölgesinde, Milano’nun yaklaşık 20 kilometre kuzeyinde bulunan küçük bir kasabadaki bir kimyasal üretim tesisinde meydana gelen kazadan alıyor. Bu kaza sonucunda, 18 kilometrekarelik bir alanı etkileyen ve içinde Tetra-Kloro-Dibenzo-Dioksin (TKDD) isimli oldukça zehirli bir maddeyi de içeren 6 tondan fazla kimyasal madde havaya karışmıştı. Günler içinde, çoğunlukla tavuklar ve tavşanlar olmak üzere toplam 3300’den fazla hayvan öldü. Çok sayıda hamile kadının gebelikleri sonlandırılmak zorunda kalındı. Sonuç olarak kimyasaldan en yoğun etkilenen alan tamamen boşaltıldı ve 120 milyon avrodan daha fazla olduğu tahmin edilen bir karantina ve temizlik operasyonu yürütüldü. Yönerge, tehlikeli maddelerin belirli bir eşiğin üzerindeki miktarlarda bulunabileceği, bu maddelerin büyük oranda kullanıldığı ya da depolandığı kimya, petrokimya, lojistik ve metal arıtma sektörlerindeki 10 binden fazla sanayi kuruluşuna uygulanıyor. Fakat hâlihazırda benzer bir koruma düzeyi sağlayan başka mevzuatlara tabi olan belirli endüstriyel faaliyetler (örneğin nükleer tesisler veya tehlikeli maddelerin taşınması) bu yönergenin kapsamı dışında tutuluyor. Mevcut tehlikeli maddelerin miktarına bağlı olarak kuruluşlar kategorize edilir ve son derece katı şartnamelere tâbi olurlar. İlgili riskleri en aza indirmek için büyük kazaların önlenmesi ve bu gibi kazaların yine de gerçekleşmesi halinde hazırlıklı olunması ve müdahalenin sağlanması için hem işletmeler hem de AB’ye üye devletler için tedbirler ve yükümlülükler öngörülür. Bu tedbirlerin bazıları şöyledir:
Üye devletler için bazı yükümlülükler
- Üst düzey kategorisindeki kuruluşları için harici acil durum planları yapılması
- Kuruluşların yerleşimi için doğru arazi kullanım planlamasının yapılması
- İlgili bilgileri şeffaf bir şekilde kamuya açık hale getirmek
- Bir kazadan sonra, acil durum önlemlerinin ve işletmenin gerekli önlemleri almasını ve etkilenen kişileri bilgilendirmesini sağlamak n Kazaları Avrupa Komisyonuna bildirmek
- Kuruluşların yasadışı olarak kullanılmasını veya işletilmesini engellemek Üye devletler isterlerse Seveso Yönergesi’nden daha sıkı önlemler uygulayabilirler.
İşletmeler için bazı yükümlülükler
- Kimyasal kullanımı bilgisinin ilgili tüm kuruluşlara bildirilmesi n Büyük bir kaza önleme politikasının uygulanması
- Üst düzey kategorisindeki kuruluşlar için güvenlik raporu hazırlama zorunluluğu
- Üst düzey kategorisindeki kuruluşlar için dâhili acil durum planları yapılması
- Kaza halinde ivedilikle sorumlu kuruluşlara bilgi verilmesi
Türkiye’de de AB’ye uyum politikaları kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca Seveso II Yönergesini ülke mevzuatına uyumlu hale getiren “Bü- yük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik”1 isimli bir mevzuat yayınlandı. Seveso III Yönergesi ise henüz Türkiye’ye uyumlaştırılmadı.
